Het vormen van een nieuwe regering na verkiezingen van de Tweede Kamer volgt een vast stramien. Een vertegenwoordiger van de grootste partij krijgt een informatieopdracht. Soms meteen al een opdracht tot formatie, als alles al duidelijk ligt. De partijprogramma’s worden vergeleken, de wederzijdse bezwaren naast elkaar gelegd en dan wordt er gepuzzeld.
Nederland kan alleen met coalities worden geregeerd. De betrokken partijen moeten altijd over bezwaren heenstappen en dus delen van hun programma inleveren. Pas als het helemaal niet anders lukken wil komt er een zakenkabinet. Dat vertegenwoordigt geen partijen, maar de ploeg moet wel in staat zijn om te regeren met steun van de Kamer.
Wanneer binnen dit bestaande kader geen nieuwe regering mogelijk blijkt, dan moet het kader worden aangepast. Dat was met het kabinet Rutte I het geval. De VVD had geen zin in regeren zonder de PVV en in een linkse coalitie. Nederland was in 2012 in meerderheid rechts. Die stemmen zouden de volgende keer naar de PVV zijn gegaan als het beleid van Rutte onvoldoende herkenbaar zou worden voor zijn kiezers.
De PVV had campagne gevoerd onder het motto het roer moet om, het moet allemaal anders. Het CDA had onder Balkenende met de PvdA drie jaar lang de hitte van de dag gedragen en uiteindelijk niet geoogst met het beleid dat zo door de PVV was aangevallen. PvdA en VVD hebben beide een achterban in de samenleving die perse niet meer met elkaar wil. Die konden niet begrijpen dat het toch ging gebeuren. Maar wat wil je?
Een stabiele regering was alleen mogelijk als heel uiteenlopende partijen het eens konden worden over één of meer grote problemen in de samenleving, waar niet alleen het land zelf maar ook alle politieke partijen last van hebben.
Dan hebben we het vooral over het gebrekkig functioneren van de overheid. Kijk in België hoe daar de oude federale overheid functioneert en vergelijk dat met de nieuwe Vlaamse overheid en U begrijpt wat ik bedoel. De Nederlandse overheid is verouderd en aan vernieuwing toe. Daar zouden de partijen het Kamerbreed over eens moeten kunnen worden.
Een regering die niets anders op het programma heeft dan die veranderingen en het op orde brengen van de begroting had de tijd kunnen overbruggen die nodig is om de kiezers hun mind op te laten maken over een nieuwe inrichting van de politiek.
In plaats daarvan hebben de PvdA en de VVD een eenmalige coalitie gevormd waar de achterban van beide partijen geen begrip voor had. Intussen heeft de PvdA daarvoor de prijs betaald. Het is nu een van de kleine linkse partijtjes geworden en quantité négligeable in de Nederlandse politiek.
Blog van Toon Kasdorp 