Islamisme is de uitdrukking, waarmee we aangegeven wat ons niet bevalt in de islam, terwijl we er tegelijk mee laten weten dat het niet de islam zelf is waar de bezwaren tegen gericht zijn.
Het is opvallend hoe weinig studie er in Nederland van de islam gemaakt wordt terwijl er tegelijk zoveel over geschreven wordt tegenwoordig. Toch bestaat er hier een oude wetenschappelijke traditie van islam studies. Het was een onderdeel van het Indische recht of van het Oriëntalisme, de studie van de beschaving van de Oriënt. De Oriënt is de oude naam voor het Midden Oosten.
Snouck Hurgronje en van Vollenhoven zijn op dit gebied bekende namen maar er zijn er veel meer. Ook in de ons omringende landen, Frankrijk, Engeland en de Duits sprekende landen is er voldoende eeuwenoude kennis voorradig om niet in het wilde weg over de islam te hoeven praten.
Veel studie is er overigens niet nodig om uit te vinden dat ons hele moderne wereldbeeld, inclusief de idee van secularisering haaks staat op de islam in al haar geledingen. Maar wie wil kan daar bij Snouck een uitstekende toelichting[1] op vinden. Voor de oprecht gelovige moslim is er geen islamitisch fundamentalisme of is de hele islam fundamentalistisch. Zoiets als een gemoderniseerde islam is er eigenlijk niet. Het modernistische christendom, dat niets anders is dan humanisme in een christelijk jasje heeft geen pendant in de islam. Wie als islamiet humanistisch spreekt is een afvallige of spreekt met twee tongen, één voor gebruik in het westen en één voor de Dar al Islam. Edward Said, van geboorte een Arabische christen, maar cultureel zowel in New York als in de Oriënt onderdak, was een dergelijk iemand. Ramadan, de Egyptische Zwitser is een andere, zoals Bolkestein heeft uitgevonden, toen hij met hem in discussie trad. Binnen de islam gelden andere normen en waarden dan bij ons. Het humanisme met zijn aandacht voor het individuele mensenleven is niet islamitisch. De hoogste waarde is de wil van God, zoals die in de Koran tot uiting komt en die gaat boven menselijke wetten. Wanneer een oprechte moslim U zegt dat hem de wet van het land boven alles gaat, dan liegt hij en dat mag hij ook van de Koran.
Dat betekent nog niet dat alle islamieten potentiële zelfmoordenaars zijn of geen begrip hebben voor het onrecht en het verdriet dat aan de slachtoffers en hun nabestaanden van de Septemberaanslagen is aangedaan. Het betekent wel dat verlies van mensenlevens niet als het ergste wordt beschouwd dat een land of volk kan overkomen. Dood gaan doen we allemaal en als het voor een goed doel is heeft het in elk geval nog betekenis. Veel belangrijker is hoe het leven er in het hiernamaals uit zal zien want dat is het leven waarop het aardse bestaan alleen maar een voorbereiding is.
Deze gedachte leefde vroeger ook in het christendom en het judaïsme, maar is daar, de fundamentalisten misschien uitgezonderd, verdwenen, althans heeft er een symbolische betekenis gekregen. Niemand gelooft daar meer echt in, buiten de zondagse of zaterdagse kerkdienst. Het zijn de mensen van de vrijdag die aan het oude geloof hebben vastgehouden.
[1] Verspreide geschriften. Leiden: E.J. Brill (6 dln.), 1923-1927. Mohammedanism. Lectures on its Origin, its Religious and Political Growth, and its Present State. New York and London: G.P. Putnam’s Sons, 1916.
Blog van Toon Kasdorp 