Erdogan is medeschuld verweten in de Volkskrant aan de moord op de Turks-Armeense journalist Hrant Dink. Hij zou zich onvoldoende hebben ingespannen om het gewraakte artikel 301 uit het wetboek van strafrecht te halen en om de vermoorde man de benodigde bescherming te bieden.
Artikel 301 gaat over het beledigen van de natie en dat artikel zou onder andere tot de moord op Dink hebben aangezet. Maar in Turkije werden ook voor dat het artikel in de wet kwam al heel wat mensen vermoord. Door de overheid getolereerde moorden zorgen in Turkije voor een bedreigde samenleving en voor een samenleving die niet past in een rechtsstatelijk Europa.
Erdogan deed indertijd zeker zijn best om Turkije Europarijp te maken en daartoe hoorde het afschaffen van het bewuste artikel, maar Erdogan was toen nog niet de enige die het voor het zeggen had in Turkije. Hij was nog geen dictator. En anders dan de Volkskrant suggereerde was het niet het Turkse leger dat moordaanslagen beraamde. Het waren de Turkse ultranationalisten, de Koerden en de linkse fanatici die dat deden. Veel van het Turkse geweld komt voort uit de angst die deze groepen voor elkaar hebben. De ultranationalisten waren en zijn de grootste groepering en die hebben veel meer met de Islamitische achterban van Erdogan van doen dan met het op het Westen georiënteerde leger. Dat maakte Erdogan indertijd extra kwetsbaar, maar er is niets wat er op wees dat hij met de moordenaars sympathiseerde en veel dat op het tegendeel wees.
In Turkije net als in Nederland is een regering vooral een arbiter tussen uiteenlopende krachten in het overheidsapparaat en in de samenleving. Een regering mist de controle op het overheidsapparaat of zelfs maar het inzicht in de werking dat nodig zou zijn om dit soort voorvallen te voorkomen. Dat is niet een kwestie van onbekwaamheid van de persoon van de premier of van zijn kabinet. Rutte is geen onbekwame man en Erdogan is dat zeker niet. Een overheidsapparaat is domweg te groot en te diffuus georganiseerd, om onder controle te kunnen worden gebracht van een regering. De regering is een groep politici van wie het de belangrijkste taak is om het parlement en de media van informatie te voorzien en om het land te vertegenwoordigen.
Iedereen begrijpt wel dat het niet ging om Hrant Dink alleen, maar om honderden of misschien wel duizenden die op de dodenlijsten van de terroristen staan. Een effectieve bescherming bieden aan zoveel mensen is praktisch ondoenlijk. Van Gogh werd bedreigd en werd niet beschermd, wilde dat ook zelf niet, maar Fortuijn wilde het wel en het gebeurde niet. We hebben hier een commissie Van den Haak gehad die onderzocht heeft of het aan de regering te wijten viel dat Fortuijn werd vermoord. Die commissie concludeerde van niet, maar ik denk dat ik niet de enige ben die het terecht vond dat de politiek verantwoordelijke minister Klaas de Vries door zijn partij niet herkiesbaar werd gesteld voor de Tweede Kamer.
De voornaamste functie van een regering is kop van Jut voor dingen die mislopen. Daar staat tegenover dat zij ook credit krijgen voor zaken waar zij part noch deel aan hebben gehad. De regering personifieert de overheid en maakt wat daar gebeurt voor ons begrijpelijk. Intussen horen we tegenover de leden van de regering onze woede te beteugelen als er iets is mis gegaan. We zouden beschaafd genoeg moeten zijn om te weten dat het meestal niet echt hun persoonlijke schuld is allemaal. Dat ze politiek onthoofd worden moet voor iedereen voldoende zijn.
Blog van Toon Kasdorp 