Laurens-Jan Brinkhorst was van mening dat de Nederlanders uitsluitend de Britten een plezier gedaan hebben door nee te zeggen tegen de Grondwet in de oorspronkelijke versie van Giscard en DeHaene en dat de wijzigingen die Balkenende daarin lijkt te hebben bedongen niet in het belang van ons land zijn geweest.
Hij noemde als niet in ons belang het verdwijnen van de naam grondwet, de andere officiële Europese staatssymbolen, zoals de vlag en het volkslied en de Europese minister van buitenlandse zaken, als de man die namens de andere in de rest van de wereld zou kunnen spreken. Ook leek hem een vetorecht voor een meerderheid van nationale parlementen geen goed idee, want ‘de provinciale staten hebben immers ook geen vetorecht over de besluiten in Den Haag’.
Ik denk dat hij wel gelijk heeft met die symbolen. Het is niet waarschijnlijk dat dat de redenen waren waarom twee derde van de Nederlandse kiezers tegen de grondwet heeft gestemd. Maar bij die provinciale staten die geen vetorecht moeten hebben over wat er in Den Haag gebeurt raakte hij wel een gevoelige snaar. De meerderheid van de Nederlandse bevolking ziet Brussel niet als een super Den Haag en Nederland niet als een soort Europees Drenthe. De reden waarom zoveel Nederlanders nee hebben gezegd is omdat ze van hun gezond niet wisten wat de consequenties gingen zijn van een ja en omdat ze bang waren voor een Europese superstaat. Daar hadden ze gelijk in. Brinkhorst zelf weet trouwens niet veel beter dan de gemiddelde Nederlander wat er in die grondwet stond. Dat bleek wel uit wat hij in Buitenhof vertelde.
Uit niets blijkt namelijk dat hij of iemand anders uit de eerdere kabinetten Balkenende of uit de oppositie werkelijk wist wat de inhoud was van de verworpen grondwet. Had Nederland nu wel of niet voortaan zelf kunnen beslissen over het Nederlandse drugsbeleid en de euthanasiewetgeving? Was het Hof in Luxemburg bevoegd om over deze punten bindende uitspraken te doen? Was Europa wel of niet bevoegd een effectief immigratie-, milieu- of energiebeleid te voeren? Hadden we toekomstige Europese grondwetswijzigingen kunnen tegenhouden waardoor onze zelfstandigheid verder zou worden uitgehold? Die vragen zijn eigenlijk nauwelijks aan de orde geweest en als je het mij vraagt wist ook Brinkhorst de antwoorden niet.
Het kabinet heeft terecht gezegd dat over de staatsrechtelijke vraag of met de ratificatie een grondwetswijziging is gemoeid de Raad van State moet beslissen. Dat is in ons bestel het daarvoor aangewezen orgaan. Brinkhorst vond dat niet flink en meende dat het kabinet die vraag zelf moest beantwoorden, maar het lijkt me terecht dat het kabinet en de ambtenaren van Justitie daar anders over denken. Brinkhorst is vóór Frankrijk en Europa en tegen Groot Brittannië, dat hij een kolonie van de VS noemt en daarnaast een land dat nog nooit een positieve bijdrage aan Europa heeft geleverd, in welk verband hij aan Irak refereerde.
Ik persoonlijk denk dat Brinkhorst al afscheid heeft genomen van zijn politieke carrière. Engeland zal, of het in de EU zit of niet, een belangrijke Europese mogendheid blijven lang nadat Brinkhorst van het toneel verdwenen is. Een verantwoordelijk politicus die nog ooit een rol hoopte te spelen zou zo’n uitspraak daarom nooit gedaan hebben. Maar hoe dan ook, een bijdrage aan een zinnige discussie over de staatkundige relatie tussen Nederland en Europa was zijn optreden in Buitenhof niet.
Blog van Toon Kasdorp 