Een vervolging wegens het aanzetten tot haat en wegens groepsbelediging komt weinig voor. Het zijn te vage beschuldigingen om in de praktijk tot een veroordeling te leiden en ze passen eigenlijk ook niet in ons strafrecht systeem. Normaal vereist ons strafrecht een heel concrete omschrijving van een handelen of nalaten, die past in een van de delictsomschrijvingen in het wetboek van strafrecht. Neem artikel 310 Sr.:
Hij die enig goed dat geheel of ten dele aan een ander toebehoort wegneemt, met het oogmerk om het zich wederrechtelijk toe te eigenen, wordt, als schuldig aan diefstal, gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste vier jaren of geldboete van de vierde categorie.
Dat is een heel ander soort beschuldiging dan artikel 137c:
Hij die zich in het openbaar, mondeling of bij geschrift of afbeelding, opzettelijk beledigend uitlaat over een groep mensen wegens hun ras, hun godsdienst of levensovertuiging, hun hetero- of homoseksuele gerichtheid of hun lichamelijke, psychische of verstandelijke handicap, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste een jaar of geldboete van de derde categorie, of 137 d:
Hij die in het openbaar, mondeling of bij geschrift of afbeelding, aanzet tot haat tegen of discriminatie van mensen of gewelddadig optreden tegen persoon of goed van mensen wegens hun ras, hun godsdienst of levensovertuiging, hun geslacht, hun hetero- of homoseksuele gerichtheid of hun lichamelijke, psychische of verstandelijke handicap, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste een jaar of geldboete van de derde categorie.
Bij 310 weet je waar je je tegen te verdedigen hebt. Je was er niet op het tijdstip dat in de dagvaarding staat, of het goed was niet geheel of ten dele van een ander of er was helemaal geen oogmerk van wederrechtelijke toe-eigening, waarvoor je het huurcontract kunt tonen dat je met de eigenaar gesloten had.
Bij haatzaaien of beledigen van bevolkingsgroepen is verdedigen veel lastiger. De artikelen zijn ooit in de wet gekomen omdat joden in nazi Duitsland werden vervolgd alleen op grond van hun jood zijn. Men meende dat het antisemitisme bestreden kon worden door het strafbaar te maken, maar de geschiedenis heeft ons anders geleerd. Nu wordt het artikel gebruikt om mensen, die zich verzetten tegen het groeiende antisemitisme van Turken en Marokkanen in dit land, achter de tralies te krijgen.
Als een officier of een rechter meent dat het beledigend is voor Marokkanen wanneer je gezegd hebt dat je zou wensen dat er minder van hen in Nederland woonden, hoe kun je je daar dan tegen verweren? Als je mensen op zou roepen tot het gooien van stenen naar Marokkanen en zeker als bewezen zou kunnen worden dat jij of anderen dat vervolgens ook gedaan hadden. Daar kun je wat mee, strafrechtelijk gesproken. Maar je hebt als Wilders een andere politieke opvatting dan je beschuldigers en buiten een communistische of nationaal socialistische context was zoiets vroeger nooit strafbaar.
Waarom Wilders veroordeeld zou moeten worden op grond van het gesundes Volksempfinden van Mr. Tak, is mij een raadsel en ik denk veel Nederlanders met mij.
De vervolging en de gang van zaken tijdens het eerste proces Wilders heeft zich uiteindelijk tegen Schalken, tegen het Amsterdamse Hof en tegen de Nederlandse rechtspraak gekeerd. In de ogen van de Wilders aanhang en van het publiek dat weinig op heeft met de praktijk van het Nederlandse strafrecht, was Wilders de morele overwinnaar na zijn vrijspraak. Waar men vooral slechte herinneringen aan heeft over gehouden was aan de raadsheer Schalken.
Die was, zoals bleek tijdens zijn getuigenverhoor, nogal enthousiast over de kwaliteit van de artikel 12 beschikking die hij geconcipieerd had. Hij vond ook dat het rechtsgevoel van hem zelf en de klagers bevredigd werd door de vervolging, ongeacht de uitspraak. Wat in het getuigenverhoor van deze ex-raadsheer niet aan de orde kwam maar toch een interessante vraag lijkt te zijn is of Schalken daarbij ook het feit van de vervolging als zodanig al als een soort sanctie zag. Een vervolging is voor een verdachte die geen crimineel van professie is niet zo maar een beroepsrisico. Zo’ n proces wordt door ieder fatsoenlijk mens als zeer bezwaarlijk ervaren, ongeacht de uitspraak van de rechtbank. De tweede vervolging die Wilders nu meemaakt zou om die reden al geen doorgang horen te vinden. Ne bis in idem is een rechtsregel waar ook in dit geval rekening mee gehouden zou horen te worden.
Niet alleen de kans dat men veroordeeld hangt boven het hoofd van een verdachte in een strafproces maar ook de kolossale kosten van een verdediging[1] en de hoeveelheid tijd en inspanning die de vervolging van de verdachte zelf vraagt. Weliswaar heeft Wilders in politieke zin garen kunnen spinnen bij zijn eerste vervolging, wat niet de bedoeling van mensen als Schalken en Tak kan zijn geweest, maar zoiets heeft zijn grenzen. Bovendien, de ernst van de fysieke bedreigingen tegen hem, hier en in het buitenland, wordt er door verhoogd. Het aantal mensen dat zich door de vervolging gelegitimeerd voelt om geweld tegen hem te gebruiken neemt toe.
Wilders zal ondanks de politieke reclame die het hem oplevert van de procedure af willen, liever vandaag dan morgen. Maar het ziet er opnieuw niet naar uit dat dit gebeuren gaat. Het is duidelijk dat men met de vervolging probeert de bezwaren die hier in Nederland leven tegen de weigering van moslims om zich in onze samenleving te integreren de kop in te drukken. Het strafrecht wordt hier gebruikt om politieke ideeën te bestrijden. Iemand vervolgen wegens zijn politieke standpunt is een vorm van overheidsoptreden waarmee men de rechtsstaat geweld aan doet. Het doet afbreuk aan de eerbied die men aan rechters en het rechtssysteem verschuldigd is en eigenlijk is het gewoon een schande dat dit gebeuren kan. Ik ben nog steeds perplex.
[1] Ik heb horen verluiden dat het uurtarief dat Moszkowicz vroeg tijdens het eerste proces €900,- bedroeg, wat beduidend meer is dan dat van een eerste klas advocaat van een van de grote kantoren.
Blog van Toon Kasdorp 