Wat niet in onze grondwet staat, maar wat in de praktijk zo is gegroeid, omdat niemand er wat aan kan doen, dat is dat een Nederlandse rechter een verdrag naast zich neer kan leggen, omdat hij aan andere belangen een hogere waarde hecht. Nee, zegt U dan, dat kan alleen onze hoogste rechter, de Hoge Raad der Nederlanden en dan is er meestal nog beroep mogelijk bij het Hof in Luxemburg. Bovendien worden in de Hoge Raad alleen rechters benoemd die zoiets nooit zouden doen. Maar het kan wel.
In de eerste plaats zijn er uitspraken waartegen geen hoger beroep of cassatie mogelijk is. Het bevel van een Hof aan de officier van justitie om iemand te vervolgen is zo’n voorbeeld. Dat kan het Hof doen ook wanneer het parket op redelijke gronden had besloten om niet te vervolgen. Er is dan geen instantie die het bevel van het Hof ongedaan kan maken. Dat is wat we indertijd met Wilders hebben meegemaakt. Die werd vervolgens dan wel weer vrijgesproken en de raadsheer plaatsvervanger, die de uitspraak had geformuleerd, waardoor hij zo ten onrechte werd vervolgd, zag zich gedwongen om ontslag te nemen. Maar toch hebben we meegemaakt dat een rechter de scheiding der machten kon negeren en een Kamerlid liet vervolgen omdat hij persoonlijk een andere politieke opvatting was toegedaan.
Er zijn ook ‘bestuursrechters’ waarvan de uitspraken niet door de reguliere hoogste rechter kunnen worden getoetst maar alleen door weer andere bestuursrechters. Zoals bekend heeft de derde Kamer van de Hoge Raad wel de bevoegdheid om bij onteigeningen en in het fiscale uitspraken te doen, maar kent het bestuursrecht voor de rest haar eigen procedures en zijn het gespecialiseerde bestuursrechters die daarin recht spreken. Ook als een verdragsbepaling door een bestuursrechter wordt toegepast of juist buiten aanmerking wordt gelaten is beroep op een reguliere rechter niet mogelijk. Hij of zij is dan als het ware voor het moment even ‘de hoogste rechter’. Tsja.
Er zijn meer van dit soort anomalieën. In Nederland bestaat geen verschil in rangorde tussen de grondwet en andere wetten. Een latere wet die in strijd komt met de grondwet geldt niettemin. Anders gezegd: de rechter kan wetten en verdragen niet aan de grondwet toetsen en dient ervan uit te gaan dat zij niet met de grondwet strijdig zijn als het parlement ze heeft aangenomen of goedgekeurd. Dat geldt ook voor wetten die bij hamerslag door de beide Kamers van het parlement zijn gekomen en waar geen Kamerlid zich ooit serieus mee bezig heeft gehouden.
Het Nederlands staatsrecht lijkt zo een ontsnappingsclausule te bevatten, die de Nederlandse overheid de mogelijkheid geeft door een latere wet van de grondwet af te wijken en daarmee ook aan de prioriteit van het internationale recht te ontkomen. Maar dat gebeurt in de praktijk niet.
De Europese Grondwet, in de vorm van het Verdrag van Lissabon, staat boven alle andere Europese en nationale wetten. Zij derogeert zoals dat heet aan het gewone Nederlandse recht en ook aan de bepalingen van de Nederlandse grondwet. Dat zegt die grondwet zelf. Nederlandse en de Europese rechters toetsen de Nederlandse wetgeving rechtstreeks aan de Europese regelgeving en geven bij strijdigheid voorrang aan de Europese.
Dat is als geldend recht niet nieuw, want ook de eerdere Europese verdragen zijn al bepalingen van internationaal recht en stonden daarom boven de Nederlandse wetten. Het Verdrag van Lissabon brengt wat dat betreft eigenlijk niet veel nieuws, al is het aantal terreinen waarop Europa het voortouw gaat nemen daarin behoorlijk uitgebreid.
Belangrijk is dat het Verdrag van Lissabon als nieuwe Europese grondwet en vormgever van de Unie in doel en strekking geen eindpunt is maar een begin. Het vetorecht van de lidstaten wordt ingeperkt, het Verdrag kan in de toekomst worden aangepast met gekwalificeerde meerderheden van zowel de lidstaten als de burgers van de EU. De grondwettelijke rechten van de lidstaten kunnen in opvolgende grondwetswijzigingen tot nul worden gereduceerd als daar in het buitenland voldoende stemmen voor te vinden zijn. Wie dat niet wilde had nee moeten stemmen, en toen dat niet bleek te helpen had hij bij de volgende Kamerverkiezingen alle partijen maar moeten boycotten die een nieuw referendum niet nodig vonden voor het uit handen geven van de Nederlandse soevereiniteit.
De Europese grondwet is een zo uitgebreid stuk wetgeving, dat praktisch niemand de hele inhoud kent of de consequenties ervan kan overzien. U kunt er daarom vanuit gaan dat zij tegenstrijdige of anderszins lastig uit te leggen bepalingen bevat. Alle bepalingen die er in voor komen zijn gelijkwaardig, dat wil zeggen dat het Hof van Justitie straks mag uitmaken wat geldend recht is als het meent dat dit uit de tekst niet duidelijk blijkt.
Staat er bijvoorbeeld in de grondwet dat volksgezondheid en onderwijs tot het exclusieve terrein van de lidstaten behoren, dan kunnen wetten en maatregelen van de lidstaten die daar betrekking op hebben niettemin buiten werking worden gesteld als het Hof van mening is b dat een van de mensenrechten bepalingen uit het verdrag dat vereist.
Caoutchouc bepalingen als de vrijheid van het verkeer van personen en goederen binnen de Unie hebben in het verleden verschillende keren gegolden als een pretext om wetten van lidstaten buiten toepassing te verklaren. Van dat soort multi-interpretabele bepalingen staan er nogal wat in de nieuwe grondwet.
Het lijkt een redelijk verlangen van de burgers van de EU dat de Europese ministers en regeringsleiders eens duidelijk op een rij zetten waar we staan en hoe zij verder willen met de Europese samenwerking. De grondwet in de vorm van het Verdrag van Lissabon is onduidelijk in haar consequenties en bovendien een onleesbaar mega stuk. Een nieuw kort en leesbaar document, waarvan iedereen begrijpt wat de gevolgen zijn en op grond waarvan een duidelijk beleid voor de toekomst mogelijk wordt, zou eventueel aan een nieuw referendum kunnen worden onderworpen in alle lidstaten. Dan zouden we misschien eindelijk weten waar we met Europa aan toe zijn.
-
Meest recente berichten
Recente reacties
janstemerdink op Gedichten. Carla op Broer Jaap. Mark Leman Wijnberg op Polybius Donnie op Kosovo juvnalis op Hobb en Tolkien. Archief
- december 2018
- november 2018
- oktober 2018
- september 2018
- augustus 2018
- juli 2018
- juni 2018
- mei 2018
- april 2018
- maart 2018
- februari 2018
- januari 2018
- december 2017
- november 2017
- oktober 2017
- september 2017
- augustus 2017
- juli 2017
- juni 2017
- mei 2017
- april 2017
- maart 2017
- februari 2017
- januari 2017
- december 2016
- november 2016
- oktober 2016
- september 2016
- augustus 2016
- juli 2016
- juni 2016
- mei 2016
- april 2016
- maart 2016
- februari 2016
- januari 2016
- december 2015
- november 2015
- oktober 2015
- september 2015
- augustus 2015
- juli 2015
- juni 2015
- mei 2015
- april 2015
- maart 2015
- februari 2015
- januari 2015
- december 2014
- november 2014
- oktober 2014
- september 2014
- augustus 2014
- juli 2014
- juni 2014
- mei 2014
- april 2014
- maart 2014
- februari 2014
- januari 2014
- december 2013
- november 2013
- oktober 2013
- september 2013
- augustus 2013
- juli 2013
- juni 2013
- mei 2013
- april 2013
- maart 2013
- februari 2013
- januari 2013
- december 2012
- november 2012
- oktober 2012
- september 2012
- augustus 2012
- juli 2012
- juni 2012
- mei 2012
- april 2012
- maart 2012
- februari 2012
- januari 2012
- december 2011
- november 2011
- oktober 2011
- september 2011
- augustus 2011
- juli 2011
- mei 2011
- april 2011
- maart 2011
- januari 2011
- augustus 2010
- april 2010
Categorieën
- afrika
- allochtonen
- Amerika
- Amsterdam
- Balkan
- bedrijfsleven
- België
- beschaving
- Boeken
- bureucratie
- columns in de krant
- corruptie
- discriminatie en bureaucratie
- Duitsland
- energie
- Engeland
- ethiek
- europa
- evolutie
- filosofie
- Frankrijk
- Geen categorie
- geld en economie
- geloof
- geschiedenis
- geweld
- Gezondheid en welzijn
- Griekenland
- herinneringen
- Hobby's
- ideologie
- karel van het reve
- literatuur
- maatschappelijk
- Midden Oosten
- Muziek
- Nederland
- Nieuws en politiek
- onderwijs
- onzin
- oorlog
- oost europa
- Organisaties
- oudheid
- overbevolking
- overheid
- politiek
- privacy strafrecht
- recht
- reizen
- Rusland
- sport
- staatsrecht
- strafrecht
- strafrecht en criminologie
- techniek
- toekomst
- Verenigde Naties
- Verre Oosten
- wetenschap en filosofie
- wiskunde
- zo maar wat
- Zuid Amerika
Meta
Dus de Europese grondwet zegt dat zij zelf boven de Nederlandse wet staat, en de Nederlandse wet zegt dat de rechter bepaalt welke in een bepaald geval de voorrang heeft. Verder geldt in Nederland de laatst aangenomen wet, ook als die in strijd zou zijn met de Europese grondwet. Eigenlijk hebben we dus twee systemen die allebei beweren boven de ander te staan.
Zou het niet mogelijk zijn om alle wetten als een computerprogramma op te stellen? Niet om recht te spreken, maar om door middel van testruns de consequenties van (combinaties) van wetgeving te onderzoeken.
Zoals bekend bevat programmatuur altijd fouten (bugs), maar grote tegenstrijdigheden zul je er niet in aantreffen, die zijn er voor de in-produktieneming wel uitgehaald.
Ik heb me onduidelijk uitgedrukt. De Nederlandse grondwet zegt dat bepalingen van internationaal recht boven Nederlands recht gaan. Als een latere wet word aangenomen die van het Europese recht afwijkt, zal een Nederlandse rechter toch het Europese recht blijven toepassen. Met die latere wet kan wel nieuw Nederlands recht worden gecreëerd dat inhoudelijk van het bestaande Nederlandse recht afwijkt. Dan geldt het nieuwe recht formeel als een interpretatie van het oude. Voor het Europese recht gaat dat niet omdat internationale hoven daarover het laatste woord hebben.
Dank u voor deze verduidelijking.