In het eerste hoofdstuk van A Theory of Justice zegt John Rawls dat rechtvaardigheid de kardinale eigenschap is van sociale instituten, zoals de waarheid dat is van denksystemen.
Hij denkt geloof ik dat hij hetzelfde zegt op een wat andere manier als hij dan vervolgt met de stelling dat theorieën, hoe elegant en efficiënt zij ook lijken te zijn, moeten worden verworpen als bewezen is dat ze niet waar zijn en dat overheidsinstellingen moeten worden afgeschaft als ze onrechtvaardig zijn in hun uitwerking. Maar die tweede bewering is duidelijk niet een herhaling van de eerste. Het denkbaar dat de tweede bewering juist is maar de eerste is dat niet.
Er is niet zoiets als een denksysteem dat waar is in absolute zin of een overheidsinstelling die helemaal rechtvaardig is. Wetenschappelijke theorieën kunnen goed onderbouwd zijn en daarom aannemelijker dan andere. Maar de waarheid van geen enkele wetenschappelijke theorie kan bewezen worden in absolute zin en het is godsonmogelijk dat een overheidsinstelling rechtvaardig zal blijken onder alle omstandigheden. Er zijn wel onware theorieën en dat is iets dat kan worden aangetoond. Ik heb moeite me voor te stellen hoe een foute theorie tegelijk fraai of efficiënt kan zijn, maar als er zo’n theorie zou zijn, zou hij zeker verworpen horen te worden.
Als ik de woorden rechtvaardig of onrechtvaardig gebruik dan doe ik dat om menselijk handelen of oordelen mee te kwalificeren. Ik zou nooit een instelling onrechtvaardig noemen, maar ik begrijp wel wat Rawls er mee bedoelt. Wat ik me bij een rechtvaardige instelling moet voorstellen weet ik niet. Waarschijnlijk zoiets als dat het bestaan van het instituut tot nog toe niet geleid heeft tot kennelijk onrechtvaardige gevolgen. Dat zegt dan niet veel in het geval de betrokken instelling nog niet lang bestaat en er weinig ervaring mee is opgedaan. Als het om een oude instelling ging waar al heel veel mensen mee te maken zouden hebben gehad zou de typering zinvoller zijn, maar het zou nog steen geen erg nauwkeurige en bruikbare bewering zijn.
Het is de overtuiging van Rawls dat als iemand iets kwaads wordt aangedaan dat dit nooit gecompenseerd kan worden door een veel groter goed dat anderen door dezelfde actie ondervinden. Hieruit blijkt hoe terecht het is dat Rawls zich zelf niet als een rechtsfilosoof beschouwt. In feite is dat precies waar het zo vaak om gaat in het recht. Als het huis van mijn buurman in brand staat dan heb ik voor lief te nemen dat de brandweer met zijn wagens op mijn terrein gaat staan, ook al loopt mijn eigen huis geen enkel gevaar. Ik verlies het vrije gebruik van mijn eigendom voor de tijd die de brandweer nodig heeft om zijn werk te doen en de schade die mijn grasveld oploopt heb ik te accepteren. De wet verplicht mij hiertoe en als ik het wel heb is er niet eens een schadevergoedingsregeling voor. Het zou bovendien niet bij me opkomen mijn belang hier tegen dat van mijn buurman af te wegen en ik denk dat dit voor iedereen geldt. Ik ken in elk geval niemand die ooit over zoiets heeft geprocedeerd. Dat gebeurt wel als de belangen dichter bij elkaar liggen maar toch nog genoeg verschillen om aan het een de voorrang te geven boven het ander.
Rawls probleem lijkt te zijn dat hij vast wil stellen wat rechtvaardig of onrechtvaardig is in iedere denkbare omstandigheid en dat kan nu eenmaal niet. Het is de taak van rechters en andere arbiters om vast te stellen wat rechtvaardig is in specifieke gevallen. Daarom is recht ook geen wetenschap maar een kunst. De resultaten zijn nooit helemaal voorspelbaar of exact. Zij zijn wel meer of minder waarschijnlijk. En daar stopt het bij.
-
Meest recente berichten
Recente reacties
janstemerdink op Gedichten. Carla op Broer Jaap. Mark Leman Wijnberg op Polybius Donnie op Kosovo juvnalis op Hobb en Tolkien. Archief
- december 2018
- november 2018
- oktober 2018
- september 2018
- augustus 2018
- juli 2018
- juni 2018
- mei 2018
- april 2018
- maart 2018
- februari 2018
- januari 2018
- december 2017
- november 2017
- oktober 2017
- september 2017
- augustus 2017
- juli 2017
- juni 2017
- mei 2017
- april 2017
- maart 2017
- februari 2017
- januari 2017
- december 2016
- november 2016
- oktober 2016
- september 2016
- augustus 2016
- juli 2016
- juni 2016
- mei 2016
- april 2016
- maart 2016
- februari 2016
- januari 2016
- december 2015
- november 2015
- oktober 2015
- september 2015
- augustus 2015
- juli 2015
- juni 2015
- mei 2015
- april 2015
- maart 2015
- februari 2015
- januari 2015
- december 2014
- november 2014
- oktober 2014
- september 2014
- augustus 2014
- juli 2014
- juni 2014
- mei 2014
- april 2014
- maart 2014
- februari 2014
- januari 2014
- december 2013
- november 2013
- oktober 2013
- september 2013
- augustus 2013
- juli 2013
- juni 2013
- mei 2013
- april 2013
- maart 2013
- februari 2013
- januari 2013
- december 2012
- november 2012
- oktober 2012
- september 2012
- augustus 2012
- juli 2012
- juni 2012
- mei 2012
- april 2012
- maart 2012
- februari 2012
- januari 2012
- december 2011
- november 2011
- oktober 2011
- september 2011
- augustus 2011
- juli 2011
- mei 2011
- april 2011
- maart 2011
- januari 2011
- augustus 2010
- april 2010
Categorieën
- afrika
- allochtonen
- Amerika
- Amsterdam
- Balkan
- bedrijfsleven
- België
- beschaving
- Boeken
- bureucratie
- columns in de krant
- corruptie
- discriminatie en bureaucratie
- Duitsland
- energie
- Engeland
- ethiek
- europa
- evolutie
- filosofie
- Frankrijk
- Geen categorie
- geld en economie
- geloof
- geschiedenis
- geweld
- Gezondheid en welzijn
- Griekenland
- herinneringen
- Hobby's
- ideologie
- karel van het reve
- literatuur
- maatschappelijk
- Midden Oosten
- Muziek
- Nederland
- Nieuws en politiek
- onderwijs
- onzin
- oorlog
- oost europa
- Organisaties
- oudheid
- overbevolking
- overheid
- politiek
- privacy strafrecht
- recht
- reizen
- Rusland
- sport
- staatsrecht
- strafrecht
- strafrecht en criminologie
- techniek
- toekomst
- Verenigde Naties
- Verre Oosten
- wetenschap en filosofie
- wiskunde
- zo maar wat
- Zuid Amerika
Meta
Dit is beslist de kortste en meest trefzekere kritiek op Rawls die ik ooit gelezen heb. Dat recht een kunst zou zijn verbaast me. Kunstenaars, zoals componisten en dichters, weten onderling feilloos de toptalenten te herkennen en benoemen. Kijkend naar de samenstelling van de Hoge raad lijken de kunstenaars van het recht deze eigenschap te ontberen.
kunst in de zin van vaardigheid