De twee bekendste heersers in Frankrijk zijn Lodewijk XIV en Napoleon geweest. Napoleon was niet eens Fransman van geboorte, hij kwam uit Corsica, dat tegenwoordig wel bij Frankrijk hoort, maar dat qua cultuur Toscaans is en niet Frans. Maar dank zij zijn militaire escapades heeft hij in Frankrijk een onverwoestbare reputatie opgebouwd. Hij staat daarnaast ook bekend voor de reorganisatie van het Franse bestuur en voor de invoering van het burgerlijk wetboek, maar dat was werk dat al eerder was voorbereid en waaraan hij alleen het laatste zetje heeft gegeven
Lodewijk de veertiende heeft belangrijk bijgedragen aan de eenheid van Frankrijk, heeft de grenzen van het land een end naar het Oosten verlegd, maar is toch vooral bekend gebleven door het schitterende koninklijke hof dat hij hield in Versailles.
Napoleon heeft zijn Waterloo gevonden in Rusland. Een volkomen onnodige krijgstocht naar Moskou eindigde tijdens de Russische winter in een catastrofe. Hij vluchtte terug naar Frankrijk, werd daar door de geallieerden gevangen genomen en opgeborgen op Elba. Dat bleek wat te dichtbij. Na een jaar ontsnapte hij, keerde terug naar Frankrijk, had in een mum van tijd weer een leger bij elkaar en het heeft de geallieerden de grootste moeite gekost hem opnieuw te verslaan. Dat lukte, zoals bekend bij Waterloo in België en dit keer werd hij verbannen naar St Helena, dat ergens tussen Zuid Amerika en Angola ligt, een paar duizend kilometer overal vandaan.
Lodewijk had een soortgelijk idee van Frankrijk en van zichzelf als Napoleon, maar was een minder bekwaam krijgsman en een beter politicus. Hij heeft een reeks oorlogen gevoerd tegen de rest van Europa, waarbij Stadhouder Willem III van Nederland, tegelijk koning Willem III van Groot Brittannië, zijn grote tegenstander was.
In de tussentijd was iedereen, inclusief zijn tegenstanders, onder de indruk van de pracht en praal van het Franse Hof en was Frans ook de taal waarin Willem III en zijn belangrijkste generaal Marlborough met elkaar communiceerden. Alle beter opgeleide mensen spraken Frans in die tijd en bleven dat doen ongeveer tot aan de eerste wereldoorlog. Daarna kalfde het af.
De boekenkast van mijn grootouders was nog overwegend Frans, van mijn vader was hij Duits en bij mij is het vrijwel allemaal Engels.
Dat Amerika tegenwoordig de dominante westerse mogendheid is, niet alleen militair maar ook cultureel, daar was twee generaties geleden nog geen sprake van. Al in de negentiende eeuw trad de VS op de voorgrond als het om nieuwe technische vindingen ging. Er waren ook toen al wat schrijvers die ook in Europa gelezen werden, zoals Washington Irving en James Fenimore Cooper, maar dat was toch maar een handvol. Over het algemeen las men in Amerika ‘piratenversies’ van Engelse boeken; dat was een stuk goedkoper ook.
De verandering begon, zoals gezegd ongeveer bij de eerste wereldoorlog, die de geallieerden alleen dank zij de VS hebben kunnen winnen. Het zelfvertrouwen steeg daardoor in Amerika enorm. Dat kreeg wel weer een deuk door de grote depressie van 1929, maar ook daar klom de VS eerder uit dan de rest van de wereld. De tweede wereldoorlog is door de VS zowel tegen Japan als tegen de Duitsers gewonnen en de koude oorlog, die onmiddellijk op de tweede volgde, ook.
Er zijn in Europa nog veel mensen die wat neerkijken op Amerika en omgekeerd zijn er in Amerika veel mensen met een ongemotiveerd grote bewondering voor Europa. Dat neemt niet weg dat Amerika de dominante westerse mogendheid blijft en dat Europa er maar wat achteraan hobbelt.
Blog van Toon Kasdorp 