Maurits van Nassau, een mof en een moordenaar.

Hoe Van Deursen, historicus van protestantse huize, het in zijn hoofd haalt om in zijn boek, de Hartslag van het Leven, Maurits van Nassau en Johan van Oldenbarnevelt te behandelen als twee min of meer gelijkwaardige politici, is een raadsel waar ik geen antwoord op heb. Het is duidelijk dat Maurits een moordenaar was en Van Oldenbarnevelt diens slachtoffer en dat van enige positief optreden  van Maurits eigenlijk nooit sprake is geweest. Ook in zijn militaire carrière bleek steeds opnieuw dat hij met overwinningen niet wist om te gaan en dat hij nederlagen vermeed door alleen de strijd aan te gaan als hij in een geheide meerderheidspositie verkeerde. Dat is een dure manier van vechten en een die per saldo weinig batig saldo produceert.

Maar van Deursen behandelt Maurits en Van Oldenbarnevelt als  twee gelijkwaardige politieke leiders en over de executie van Van Oldenbarnevelt zegt hij weinig of niets. Toch zien de meeste Nederlanders Maurits als een mof en een moordenaar en zien ze Van Oldenbarnevelt als een van de grootste staatslieden uit onze geschiedenis.

Van Maurits is bekend dat hij sterk op Duitsland was georiënteerd en nauwelijks Nederlands sprak toen hij hier al aan het landsbestuur deel nam. Hij was de op een na oudste zoon van Willem de Zwijger[1] maar heeft nooit de populariteit verworven van zijn jongere broer Frederik Hendrik. Dat hing misschien ook samen met de reputatie van de moeders van beide zonen. De moeder van Maurits was Johanna van Saksen en van haar is Willem gescheiden vanwege haar losbandige levensstijl. De moeder van Frederik Hendrik was Louise de Coligny, de charmante dochter van een beroemd Frans adellijk geslacht. Maurits was impopulair en Frederik-Hendrik was een van de meest populaire vorsten die we in Nederland hebben gehad.

Maurits was in alle opzichten een vergissing en hoe van Deursen zich zo positief over hen heeft kunnen uitlaten blijft een raadsel.

 

 

[1] De oudste  Filips Willem was op jonge leeftijd in Spaanse handen terecht gekomen en heeft nooit een rol in Nederland gespeeld.