In de Volkskrant [1] stond een interview met Jonathan Lyons, een islamhistoricus. Die refereerde daarin aan een op rijm gestelde klacht van een moslim uit de negende eeuw. De klacht ging over een christen die de profeet beledigd had en volgens de dichter de doodstraf had verdiend. Maar de man werd vrijgelaten door de wazir [2] van de kalief. Lyons of zijn interviewer zag dat als een bewijs voor de macht van de christenen, maar daar vergiste hij zich geloof ik in. Het was een bewijs van verdraagzaamheid, die men niet alleen in Bagdad maar ook in Córdoba en andere centra van de Islam kon aantreffen bij de hoogste gezagsdragers in die dagen. Niet alleen joden en christenen maar ook kunstenaars en wetenschappers werden door de kalief verdedigd tegen aanvallen van imams en andere moslimfanaten in de hele periode die vooraf ging aan de grote moslim nederlagen tegen de Mongolen. Na de tweede verwoesting van Bagdad verdween het kalifaat van Bagdad en daarmee de bloei van de Islam. Toen kregen de wetsuitleggers en de voorgangers in het vrijdaggebed het voor het zeggen. Daarmee verdween de verdraagzaamheid en de bloei van de Arabische cultuur om pas weer voor korte tijd terug te keren in de bloei van het Osmaanse rijk na de verovering van Byzantium.
Verdraagzaamheid is een rekbaar begrip en als die afhankelijk is van een enkel persoon dan is dat een wankele basis. Maar toch is het goed te bedenken dat de islam niet altijd geweest is als tegenwoordig. De geschiedenis biedt hoop, al is het een beperkte hoop.
[1] 19/3/11
[2] Vizier of eerste minister
Blog van Toon Kasdorp 