Wanneer een krant rapporteert wat iemand gezegd heeft, dan begrijpt de lezer dat meestal als een rapportage van de onderliggende feiten: x, die men interviewt, zegt bijvoorbeeld dat het regent. Dan neem je aan dat het regende, ook al zou je uit eigen ervaring eigenlijk hebben kunnen weten dat dit op de betrokken plaats en tijd praktisch onmogelijk was. Een krant heb je voor de informatie. Als je bij alles wat je daar leest moest gaan nadenken of het wel waar was of niet, dan nam je liever een puzzelboek.
Tegelijk weet je uit eigen ervaring dat het maar zelden precies klopt als de krant iets vertelt waar je zelf bij geweest bent of waar je meer vanaf weet dan een journalist, omdat het tot je vakgebied hoort.
Vroeger hadden kranten systemen om te checken of het waar kon zijn waar hun journalisten mee aankwamen en bovendien hadden ze de gewoonte om feiten zorgvuldig gescheiden te houden van het commentaar. Het commentaar stond in hoofdredactionele artikelen in een herkenbaar kader. Wee de journalist die met de feiten knoeide of zijn eigen commentaar door het nieuws mengde.
Dat is al lang niet meer zo. Toen Koningin Beatrix daar eens een opmerking over maakte – de leugen regeert – zei men niet: zij kan het weten, want van alles wat er in krant komt over de politiek weet zij gemiddeld meer dan ieder ander. Men riep: Censuur! Het past de Majesteit niet zich hier over uit te laten. Dat was dom. Men had haar dankbaar moeten zijn voor de waarschuwing.
Er horen nieuwe en effectievere systemen te komen om de nauwkeurigheid te controleren van de berichtgeving, systemen die tegelijkertijd het nieuws niet onnodig vertragen. Met moderne computerprogramma’s moet het mogelijk zijn om snel de meeste fouten eruit te zeven die dagelijks worden gemaakt. Waarom geven de gezamenlijke nieuwsdiensten of de media een bureau geen opdracht om zo’n systeem te ontwerpen? Dat betaalt zich zelf.
Het Hutton Report heeft indertijd korte metten gemaakt met het interne controle apparaat van de BBC, toch ooit het meest betrouwbare nieuwsmedium van de westerse wereld. Media zouden er een eer in moeten stellen betrouwbaar te zijn in hun berichtgeving en alles te doen om fouten daarin te voorkomen.
Blog van Toon Kasdorp 