De Leidse historicus Wesseling was een negentiende-eeuwse rationalist. Hij meende dat alles een kwestie is van willen en begrijpen. Hebben we er een idee van wat Europa is en willen we met zijn allen Europeaan worden, dan zijn we dat ook. De manier waarop dat historische proces zich zou moeten voltrekken liet hij in het midden. Hij beweerde dat de Europese nationaliteiten de laatste decennia allemaal aan betekenis hadden ingeboet terwijl de regio’s en Europa zelf aan betekenis hadden gewonnen. Maar hij liet na, in zijn artikel in de NRC bijlage van drie maart 2007, om toe te lichten waar hij die mening op baseerde. De waarheid is anders. Wanneer we de samenleving kunnen definiëren als de groep waarbuiten we niet kunnen overleven [1], dan was Nederland anno 2007 meer onze samenleving dan vijftig jaar eerder, terwijl Europa nu nauwelijks meer een samenleving is dan het vroeger was.
Voor praktisch alle eerste levensbehoeften leunen we op de Nederlandse markt of kijken we naar de Nederlandse overheid. We informeren ons via de Nederlandse televisie. We identificeren ons met Nederlandse sportclubs. We spreken de Nederlandse taal en voor zover we een andere taal spreken is dat Engels en niet Europees. Als we vreemde gebruiken overnemen zijn dat Amerikaanse en geen Europese.
Dat in Nederland de provincies en andere regio’s aan betekenis hebben verloren is iets waar iedereen het over eens blijkt te zijn. Europa bevordert de welvaart en zou daarnaast een gremium kunnen zijn waarin een aantal grensoverschrijdende problemen beter kunnen worden opgelost dan op nationaal niveau, maar is dat nu juist niet. De manier waarop de EU is georganiseerd maakt dat het nut van de organisatie achterblijft bij haar potenties. De reorganisatie die was voorgesteld in het mislukte grondwet project maakte het niet beter.
Aan dat alles besteedde Wesseling geen aandacht. Hij leefde in de Europese mythe, die heel onze staatkundige en culturele elite in haar greep houdt. Wat Europa zou kunnen betekenen in termen van nut voor haar inwoners en van bijdrage aan de wereldbeschaving blijft buiten hun aandacht, die in hoofdzaak in beslag wordt genomen door de jaloezie op Amerika, dat het in alle opzichten zo veel beter doet dan de Europese landen.
[1] De samenleving voor Papoea’s of Amazone-indianen is het stamverband. Voor ons is tegenwoordig de samenleving de mondiale of de nationale gemeenschap en niet iets er tussen in. De nationale gemeenschap is voor praktisch alle voorzieningen het verband waarin we georganiseerd zijn en waarbinnen de overheid fungeert. De overheid hier te definiëren als het gezag dat over het geweldmonopolie en de overheidsfinanciën beschikt.
Blog van Toon Kasdorp 