Angst voor de Barbaren.

Het probleem dat Tzvetan Todorov aansnijdt in zijn boek Angst voor de Barbaren houdt ons op verschillende manieren allemaal bezig: bestaat er zo iets als een westerse en een moslim cultuur en zo ja zijn die elkaar vijandig gezind. Een daar mee samenhangend probleem is of wij mensen met een moslim achtergrond anders moeten behandelen dan mensen met een westerse of een Hindoe of een Chinese achtergrond. Nog relevanter misschien: behandelen moslims ons ongelovigen anders dan de eigen geloofsgenoten? Bij het bestuderen van de problemen doen zich allerhande vragen voor die op zich weer tot nieuwe studies zouden kunnen leiden en waar men eigenlijk van zou verwachten dat de wetenschap daar intussen wel antwoorden op zou hebben gevonden. Dat blijkt niet of maar heel ten dele het geval te zijn.
Vraag één : de moslim cultuur hangt aan de moslim religie. Geldt dat voor alle culturen? Is de westerse cultuur bijvoorbeeld een afgeleide van de christelijke godsdienst en is het verschil tussen de twee culturen (als dat er is) te herleiden tot de verschillen tussen de godsdiensten?
Arnold Toynbee dacht van wel. Hij meende dat alle beschaafde samenlevingen ontstaan zijn rond een godsdienst, al vallen naar zijn mening godsdienst en cultuur niet samen. Onder godsdienst is dan te verstaan een gefundeerde levensbeschouwing met metafysische aspecten. Een Chinese levensbeschouwingen als het confucianisme en ook het Boeddhisme zijn vanuit dit gezichtspunt als godsdiensten aan te merken, al zagen de Boeddha en Confucius zelf dat waarschijnlijk anders.
Christenen, Druzen of Alawieten, die in het Midden Oosten wonen nemen deel aan de moslim cultuur al zijn zij zelf geen moslims. Van de moslims die hier komen wonen nemen de beter opgeleiden deel aan de westerse cultuur, maar anderen doen dat niet. Ze doen het niet als ze hier in getto’s wonen, als de getrouwde vrouwen de deur niet uitkomen en de kinderen les krijgen op een koranschool. Iets dergelijks bestond ooit in het Ottomaanse rijk en eerder in het Moorse Spanje, waar op godsdienstige grondslag georganiseerde autonome groepen naast elkaar leefden in een hiërarchisch verband. Dat is nergens een succes geworden en dat zal het hier ook niet.

Advertenties