Grote figuren uit de Partij van de Arbeid 2.

In de jaren vijftig kreeg je op mijn middelbare school in Midden Limburg problemen wanneer je een fan was van Willem Drees. Drees kwam voor een verkiezingstoespraak naar Roermond, dat toen een bolwerk was van de K.V.P. Dat bezoek vond plaats tot ongenoegen van de priesterleraren aan het Bisschoppelijk College. Ons werd verboden naar de verkiezingsbijeenkomst op de markt te gaan waar hij zou spreken, behalve wanneer we van plan waren om de orde te gaan verstoren, want dan mocht het. De socialisten in Roermond waren op de vingers van één hand te tellen, maar ik kwam uit een rood nest en Drees was onze held.
Hij was een socialist uit de SDAP traditie. Die partij had een grote groep Nederlanders, die nooit een kans had gehad om zich te ontwikkelen, uit een moeras van armoe en onwetendheid getild en onderdeel gemaakt van de burgerlijke samenleving. Dat had niets met consumentisme en met virtuele achterstanden te maken. De armoe die Drees bestreed was reëel, die was te ruiken, bij wijze van spreken. En zelf heeft hij aan het emancipatieproces een werkzaam aandeel gehad. Hij was een serieuze en integere man die het landsbelang stelde boven dat van zijn partij en het gezond verstand boven dweperij.
In zijn tijd stonden ‘rode rakkers’, zoals die toen genoemd werden, bij de burgerij in een kwade reuk. De nog jonge PvdA was helemaal niet de elite partij die zij in de zestiger jaren is geworden. Ambtenaren waren in die tijd liberaal of christelijk. Socialisten waren nog idealisten en voor banen kon je toen beter ergens anders terecht.
Toen Drees het morele verval van zijn partij onder Den Uijl niet langer aan kon zien en uittrad, werd dat in de pers massaal doodgezwegen. Niet zo lang voor zijn overlijden herinnerde Bart Tromp ons nog eens aan ‘de partij van Drees’ die hij in gunstige zin vergeleek met die van Wouter Bos. Ik denk dat Tromp misschien net iets te jong was om nog tot Tien over Rood te hebben gehoord, maar hij was zeker wel een typische vertegenwoordiger van het soort PvdA dat Willem Drees bewoog tot uittreden. Ik wil daarmee niet zeggen dat de partij van Samsom nu wel op de oude SDAP zou lijken, maar de partij van Den Uijl c.s. deed dat zeker niet.
Van de SDAP is definitief afscheid genomen toen drs. Den Uijl in plaats van Vondeling tot fractievoorzitter en partijleider werd gekozen. In plaats van een emancipatie partij van verstandige mensen met een missie werd zij met haar Klaas de Vriezen, de Kalma’s en de Van Kemenade’s een partij van baantjesjagers en regenten. Die partij heeft zich de staatsmacht toegeëigend, maar er is weinig socialistisch meer aan te bekennen. Dat men zich in de tijd van Kok tot taak stelde om haar te vervangen door iets wat beter past in de moderne tijd, was niet zo slecht idee, al moet die poging achteraf wel als mislukt worden beschouwd.
Het verdwijnen van de slogan club, die de partij onder Den Uijl is geworden, kan ons alleen maar tot tevredenheid stemmen.